دیدار با دبیر شورایعالی امنیت ملی و همچنین وزیر امور خارجه ایران از نخستین برنامههای داوود اوغلو در تهران بود. احمد داوود اوغلو در این سفر و در نشست خبری مشترک با همتای ایرانی خود گفت: ترکیه آماده است در مبادله اورانیوم میان ایران و غرب بهعنوان میانجی عمل کند.
اگرچه این پیشنهاد آنکارا پیشاز این نیز در پیچوخم گفتوگوهای ایران و کشورهای طرف معامله سوخت هستهای بارها رسانهای شده بود اما این بار فرستاده دولت رجب طیب اردوغان، این پیشنهاد را در تالار آینه باغ ملی تهران مطرح کرد.
دیدار با جلیلی
از دیدار سعید جلیلی نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورایعالی امنیت ملی با احمد داوود اغلو وزیر امور خارجه ترکیه خبر مفصلی منتشر نشده است اما مهر گزارش داد: در این دیدار احمد داوود اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه با اشاره به مشترکات و علایق 2ملت ایران و ترکیه بر توسعه بیش از پیش روابط 2کشور تاکید کرد.
داوود اوغلو با اشاره به سرعت تحولات در عرصههای منطقهای و بینالمللی و نقش مؤثر جمهوری اسلامی ایران، بر رایزنی بیشتر بین 2کشور تاکید کرد. این دیدار در حالی صورت میگیرد که جلیلی مذاکرهکننده ارشد ایران در گفتوگوهای هستهای بین ایران و نمایندگان گروه موسوم به 5+1 است.
ترجیح ترکیه
وزیر امورخارجه ترکیه در نشست خبری مشترک با همتای ایرانیاش نیز تاکید کرد: ترکیه آماده است در مبادله اورانیوم میان ایران و غرب بهعنوان میانجی عمل کند و امیدوار است که در این پرونده مفید واقع شود. داوود اوغلو گفت: آنکارا کماکان خواهان حل مشکل هستهای ایران از طریق گفتوگو، مذاکره و دیپلماسی است و اینچنین راه حلی را به اعمال تحریمهایی که از سوی قدرتهای بزرگ پیشبینی میشود ترجیح میدهد.
باید به روز شود
در همین حال سخنگوی وزارت خارجه آمریکا از تمایل واشنگتن برای پیگیری پیشنهاد مبادله سوخت هستهای با تهران خبر داد.به گزارش پایگاه خبری ایران دیپلماتیک به نقل از خبرگزاری فرانسه، فیلیپ کراولی سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در گفتوگو با خبرنگاران گفت که کاخ سفید همچنان به پیگیری پیشنهاد مبادله سوخت هستهای با دولت ایران متمایل است.
او در ادامه مدعی شد که ایران هرگز موافقت خود را با پیشنهاد مبادله سوخت هستهای اعلام نمیکند. کراولی گفت: پیشنهاد مبادله سوخت هستهای باید بهروز شود، زیرا ایران طی 7 ماه گذشته از زمان ارائه پیشنهاد مبادله سوخت هستهای تاکنون سانتریفیوژهای جدیدی را فعال کرده که براساس آن به غنیسازی اورانیوم پرداخته است.
نخستین توافق، مسکو
پیش از این و در مذاکرات وین در تابستان 2009 که با حضور نماینده ایران برگزار شد، محمد البرادعی، مدیرکل وقت آژانس بینالمللی انرژی اتمی در پیشنویس توافق وین، پیشنهاد کرده بود که اورانیوم غنیشده در ایران با غنای کمتر از 5 درصد ابتدا به روسیه منتقل شود و در آنجا تا مقیاس 20 درصد غنی شود و سپس به فرانسه منتقل گردد تا به میله سوخت تبدیل و در نهایت به ایران تحویل داده شود.
این پیشنهاد در فاصله 3روز از نشست وین به تایید واشنگتن، مسکو و پاریس رسید. اما تهران پس از گذشت 9روز تنها اعلام کرد که این موضوع به گفتوگوهای بیشتری نیاز دارد.
خرید، بهجای تبادل
پس از آن ابتدا ایران اعلام کرد که ترجیح میدهد به جای عرضه سوخت خود با غنای 5درصد، برای تامین سوخت 20درصدی، هزینه آن را پرداخت کند و سوخت رآکتور تهران را از 3کشور طرف معاملهاش بخرد.طرح تبادل مرحلهبهمرحله سوخت بین ایران و 3کشور نیز پیشنهاد دیگری بود که مقامات ایرانی مطرح کردند. اما آژانس، کرملین، کاخ سفید و الیزه این دو پیشنهاد اخیر را مخالف پیشنویس توافق وین خواندند.
پیشنهاد اوباما: چند کشور دیگر
نیمههای آبان رویترز به نقل از باراک اوباما رئیسجمهور آمریکا نوشت که او پیشنهاد داده است، ایران درصورت مخالفت با پیشنویس توافق وین، میتواند چند کشور دیگر را که مورد توافق طرفهای معامله هستهای باشد بهعنوان واسطه دریافت سوخت هستهای رآکتور تهران انتخاب کند.
کیش؟ نه!
همان روز روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز نوشت که ایران در پیشنهادی غیررسمی خواسته بود که جزیره کیش محل دریافت و ذخیره سوخت 5درصد ایرانی زیرنظر آژانس بینالمللی انرژی اتمی باشد.اما کانالهای غیررسمی کاخ سفید اعلام کردهاند که واشنگتن اصرار دارد سوخت ایرانی باید از خاک ایران خارج شود. این درحالی است که مقامات ایرانی نیز اصرار دارند که مایل به خروج سوخت غنیشده از خاک ایران نیستند.
ترکیه بهجای روسیه
پس از آن البرادعی درحالیکه میهمان برنامه نه چندان جدی چارلی رز بود، اعلام کرد که ایران به جای روسیه، میتواند ترکیه را برای تحویل سوخت 5درصد خود، واسطه قرار دهد. به این ترتیب که سوخت ایرانی تا زمانی که 3کشور طرف معامله سوخت 20درصد را تحویل ایران ندادهاند، در انبارهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی نگهداری شود.
پیشنهاد البرادعی درست زمانی رسانهای شد که محمود احمدینژاد ساز و برگ سفر به ترکیه را فراهم میکرد. البرادعی در شرایطی پیشنهاد خود را مطرح کرد که میدانست محمود احمدینژاد 17 آبان راهی ترکیه میشود. رجب طیب اردوغان، نخستوزیر ترکیه نیز هفته پیش از آن میهمان تهران بود.
محل مبادله فقط ایران
وزیر امورخارجه ایران در نشست خبری با همتای ترکیهای خود که پس از گفتوگوهای 2وزیر برگزار شد، به پرونده هستهای ایران و بهویژه مبادله اورانیوم غنیشده پرداخت و در پاسخ به این پرسش که آیا ایران کماکان بر تبادل سوخت در خاک این کشور اصرار دارد یا گزینههای دیگری هم وجود دارد؟
گفت: اگر اصل تبادل سوخت مورد اتفاق نظر جدی باشد، در سایر زمینهها امکان تبادل نظر و تفاهم برای اعتماد متقابل وجود دارد. از سوی دیگر اما سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: ما بحث دیگری جز مبادله سوخت با کسی نداریم چون پرونده هستهای ما تمام شده است. رامین مهمانپرست که 31 فروردین در نشست خبری هفتگی خود در حضور خبرنگاران داخلی و خارجی سخن میگفت،
درباره پیشنهاد ترکیه برای میانجیگری هستهای در موضوع انتقال سوخت هستهای به ایران گفت: اگر کشورهایی سعی میکنند ملاحظات ما را به کشورهایی که این ملاحظات را متوجه نمیشوند منتقل کنند اسمش را هر چه که میخواهند بگذارند اما اقدامات این کشورها میتواند برای روشن کردن برنامههای هستهای ما و اطلاع افکار عمومی مؤثر باشد. خبرنگاری پرسید: گویا استانبول بهعنوان محل تبادل سوخت اعلام شده است. مهمانپرست پاسخ داد: محل مبادله ایران خواهد بود.